Przez cztery lata, Edward kształcił się w Klementowicach pod kierunkiem historyka i matematyka Adriana Krzyżanowskiego, zdobywając wszechstronne wykształcenie w dziedzinie nauk przyrodniczych, historycznych i filozoficznych.

W 1837 roku Edward wraz z ojcem przeniósł się do Warszawy, a wiosną 1840 roku rozpoczął podróż po Europie. Zwiedził w tym czasie Kraków, Wrocław, Drezno, Lipsk, Weimar, Frankfurt nad Menem, a także Szwajcarię, Nadrenię i północne Włochy. 
W 1841 roku Edward po powrocie z podróży zawarł związek małżeński z Anielą Chłędowską.

 

 

Jako publicysta zadebiutował w 1841 roku w dzienniku Czas. W styczniu 1842 roku rozpoczął wydawanie czasopisma pt. "Przegląd Naukowy". Opublikował w nim wiele rozpraw filozoficznych, estetycznych, artykułów krytycznych i recenzji propagujących osiągnięcia współczesnej myśli europejskiej w dziedzinie filozofii i literatury.

 

W tym czasie rozpoczął również działalność polityczną . W 1842 roku w Warszawie związał się ze Związkiem Narodu Polskiego przygotowując plany powstania przeciwko zaborcom. W 1843 roku wyjechał do Wielkopolski w celu nawiązania kontaktu z tamtejszym ruchem niepodległościowym. Wydany w tym czasie w Królestwie Polskim nakaz aresztowania, spowodował że nie mógł już wrócić do Warszawy. W Poznaniu włączył się w działalność Komitetu Poznańskiego będącego częścią Towarzystwa Demokratycznego Polskiego a później Związku Plebejuszy grupującego ludzi ze środowisk rzemieślniczych i chłopskich a także wśród młodzieży. Organizacja ta głosiła hasła powszechnego powstania narodowego powiązanego z rewolucją socjalną.

Jako zwolennik przyciągnięcia chłopów do powstania współpracował także ze Związkiem Chłopskim ks.Ściegiennego. W latach 1843 i 1844 w czasopismach poznańskich - "Tygodniku Literackim" ,"Roku" i"Dzienniku Domowym" opublikował także szereg rozpraw filozoficznych. Niezwykła ofiarność, oddanie sprawie i wybitne zdolności organizacyjne sprawiły że szybko stał się jednym z najwybitniejszych działaczy konspiracyjnych.

Działalność ta spowodowała zaniepokojenie pruskich władz zaborczych. W październiku 1844 roku Dembowski otrzymał nakaz opuszczenia Wielkopolski.

Na przełomie 1844 i 1845 roku przebywał na zachodzie Europy min. w Brukseli. W lutym 1845 roku jako emisariusz Towarzystwa Demokratycznego Polskiego przybył na teren zaboru austriackiego, do Galicji. Zajął się tutaj przede wszystkim przygotowaniami do rozpoczęcia ogólnonarodowego powstania przeciwko zaborcom a także działalnością publicystyczną publikując min. obszerną pracę pt. "Piśmiennictwo polskie w zarysie".

 

W styczniu 1846 roku w Krakowie przedstawiciele wszystkich zaborów ustalili termin wybuchu ogólnopolskiego powstania na noc z 21 na 22 lutego. Aresztowania przywódców powodują jednak, że rozpoczyna się ono tylko na terenie Rzeczpospolitej Krakowskiej.

 

 

Na wieść o wybuchu powstania, które do historii przeszło pod nazwą Powstanie Krakowskie, Dembowski przebywający wówczas we Lwowie, udaje się w kierunku Krakowa. W Wieliczce, w imieniu Rządu Narodowego obejmuje władzę nad powstaniem a następnie gromadzi złożony z górników dwustuosobowy oddział powstańczy, z którym wkracza do Krakowa. Z chwilą mianowania go przez dyktatora powstania Jana Tyssowskiego swoim sekretarzem, staje się faktycznym przywódcą powstania.

Jako gorący zwolennik wciągnięcia do powstania ludności chłopskiej, w krakowskim Dzienniku Rządowym publikuje artykuł "Rewolucja i lud" i odezwę "Do wszystkich Polaków umiejących czytać", w których postulował zniesienie pańszczyzny, wszelkich przywilejów stanowych a także uwłaszczenie chłopów uprawiających dotychczas ziemię.

Zginął 27 lutego 1846 roku idąc na czele procesji propagującej cele powstania. Został pochowany na starym cmentarzu Podgórskim w Krakowie.

 

Mimo tego, iż żył tylko 24 lata wywarł doniosły wpływ na kształt polskiego ruchu spiskowego lat czterdziestych XIX wieku. Pozostawił też po sobie kilka tomów dzieł z dziedziny filozofii, historiozofii, krytyki literackiej i estetyki.

Najważniejsze dzieła - "Myśl o przyszłości filozofii", "Piśmiennictwo polskie w zarysie".

 

/M. Cupiał/